Webhocam

Uçaklar, beklediğimizden çok daha fazla teknolojiye sahip araçlar olmakla birlikte her bir özelliğini duyduğumuzda bizi şaşırtıyor. Bununla birlikte uçakların, diğer araçlara göre çok daha yüksek motorlara sahip olduğunu biliyoruz. Hatta biraz daha derinlere indiğimizde, uçakların kendi aralarında tıpkı otomobiller gibi motor farklılıklarının da olduğunu gördük. Bugün konumuz, sahip oldukları özellikler ile bizi hayrete düşüren uçak motor çeşitleri. Temele dayandığımızda, bizi oldukça az motor seçeneği karşılıyor. Temel uçak motoru çeşitlerine baktığımızda, yalnızca 5 tip uçak motor çeşidinin olduğunu görüyoruz.

Elbette bu 5 motor türünün kendisine göre avantajları veya dezavantajları bulunuyor. Ama her biri temelde bir uçak için oldukça büyük görev görüyor diyebiliriz. Hatta bu motorların birçoğu ortak özelliklere sahipken, onları tercih edilmeye götüren birkaç özel detaylara da sahipler. Aslında bu motorları birbirinden ayırmamızı sağlayan en temel farklılıklar da bunlar diyebiliriz. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, birbirinden farklı ve güçlü özelliklere sahip uçak motor çeşitleri nelermiş? Hep birlikte inceleyelim.

Her ne kadar kendi içlerinde özelleşseler bile, toplamda 5 adet ana uçak motoru çeşidi bulunuyor. Bu motor çeşitleri; Turboprop, turbojet, turboshaft, turbofan ve ramjet olarak birbirlerinden ayrılıyor. Ama yukarıda da söylediğimiz gibi, uçak modellerine göre bu motorlar daha da özelleştirilerek kullanılabiliyor.

En basit olarak sınıflandırabileceğimiz motor olan Turbojet motorlar, temelde gaz itilmesiyle çalışırlar. Motorun arka kısmından aldığı havayı sıkıştırarak çalışan bu motor sistemi, ekstra bir yanma deposuna sahiptir. Bu yanma deposu ile birlikte sıvı karışımı yaklaşık 1000 dereceye kadar çıkarılır. Bu sayede sıkıştırdığı gaz ile birlikte motorun çalışmasını sağlar. Bu motor, ilk olarak 2. Dünya Savaşı döneminde ortaya çıkmıştır. Alman ve İngiliz bilim adamları, o dönemlerde bu uçak motorlarını test etmeye, geliştirmeye devam ediyorlardı. Bu motorlar geliştirilerek günümüzdeki haline kadar gelmeyi başardı.

Turbojet motorların çalışmasını sağlayan temel bölmeleri sıralamak gerekirse; Hava girişi, yanma odası, kompresör, egzoz ve türbinler diyebiliriz. Dışarıdan alınan hava kompresörde sıkıştırılarak, kompresörü döndüren bir türbinden geçirilir ve uçak aslında temele bakıldığında bu şekilde çalışır. Bununla birlikte türbin boşaldığı zaman ortaya çıkan basınç, atmosferdeki basıncın iki karı olmalı.

Gelelim günümüz havayolu şirketlerinin popüler olarak kullandığı uçak motoru olan Turbofan motorlara. Bu motor çeşitlerini, Boeing tarafında oldukça fazla görebiliyoruz. 2018 yılında Boeing, 777X tarzı uçaklara güç vermesi ve verimli olması amacıyla GE9X turbofan motorları ortaya çıktı. Bu motor çeşitlerinin en temel ve sevilen özelliği, uçağı düşük hızlarda bile ivmelendirmeleridir. Bu motorların ön kısmı, dışarıdaki havayı emmek için oldukça büyük bir fan ile donatılmış olmakla birlikte, uçağın ön tarafından gelen hava hemen sıcak hava üreten jeneratöre aktarılır. Bu jeneratör yanma odası, türbin ve kompresörden oluşmakla birlikte, bu motor çeşidinde geçen havanın oldukça küçük bir kısmı yanma odasına kadar ulaşabiliyor. Geriye kalan hava ise gazla karıştırıldıktan veya direkt olarak dışarıya atıldıktan sonra kompresör veya fan kısımlarından geçer.

Temele baktığımızda, Turbofan motorları bir önceki Turbojet motorlarından ayıran en belirgin özellik ön kısmında bulunan fanlar diyebiliriz. Bu fanlar motoru daha da fazla soğutur, düşük hızlarda da uçağın ilerlemesini sağlar ve motor sesini olabildiğince azaltır.

Sıradaki motorumuz, bir dişli sistemine sahip olan Turbuprop motorlar. Bu motor seçeneği, uçak pervanesini bağlamak için bir dişli sistemine sahip. Temelde turbojet motorlardan pek farkı olmamasıyla birlikte, bir dişli kutusu ve kendisine bağlı bir mili döndüren turbojet motoru olarakta bilinir. Bu motorların en çok sevilen özelliği yakıt tasarrufuna sahip olması ve ortalama 200 ile 350 knot aralığında hızlarla dönebiliyor. Yüksek hızlarda verimli bir motor olmamakla birlikte, daha çok orta irtifalarda daha fazla verim göstermektedirler. Bu motorlarda görünen sorunların en birincisi, dişli sistemlerinin ağırlıkları dolayısıyla arıza vermeleridir. Turboprop motorlar, sahip olduğu yanma odasında basınçlı hava ve gaz, türbin ve türbin kompresörünü barındırıyor.